Yaşam Döngüsü Değerlendirmesi ve Güncel Çevre Etiketi

Yaşam döngüsü değerlendirmesi, bir ürünün çevresel boyutlarının yaşam döngüsü boyunca değerlendirilmesi sağlayan bir tekniktir.

En önemli uygulamalar şunlardır:

• Genellikle ürünler veya süreçlerdeki iyileştirmelere öncelik vermek amacıyla yaşam döngüsü aşamalarının genel çevresel yüke katkısının analizi ve Dahili kullanım için ürünler arasında karşılaştırma.

1.1 Yaşam Döngüsü Değerlendirmesi Yaklaşımları

YDD yaklaşımları, YDD’nin varyantları olarak etiketlenen birçok biçimde gerçekleştirilebilir. Bu varyantların en popüler olanları şunlardır:

• Beşikten mezara bir yaşam döngüsünün tüm aşamalarını içeren tam bir yaşam döngüsü değerlendirmesidir.
• Beşikten kapıya-sadece hammadde çıkarma, üretim, imalat, paketleme ve nakliye süreçleriyle ilgilenen bir çalışmadır.
• Yalnızca fabrika içinde gerçekleşen faaliyetleri değerlendirir.
• Dağıtım, tüketici kullanımı ve bertaraf aşamalarını içermemektedir.
• Kapıdan kapıya– tüm üretim zincirinde yalnızca bir katma değerli sürece bakan kısmi bir YDD yöntemidir. Kapıdan kapıya modüller daha sonra tam bir beşikten kapıya değerlendirme oluşturmak için uygun üretim zincirlerine bağlanabilir.

Şekil 1 Yaşam Döngüsü Değerlendirmesi Yaklaşımları

1.1 Yaşam Döngüsü Değerlendirmesi Aşamaları

Bir YDD çalışması dört aşamadan oluşmaktadır. Bunlar:

• • Amaç ve kapsamın tanımlanması
  • Envanter analizi
  • Etki değerlendirmesi
  • Yorumlama

Şekil 2 YDD Aşamaları

1.2.1      Amaç ve Kapsam Tanımı

Amaç ve kapsam, değerlendirmede ürün yaşam döngüsünün ne kadar büyük bir bölümünün alınacağını ve değerlendirmenin hangi amaca hizmet edeceğini tanımlamayı amaçlar. Sistem karşılaştırmasına ve belirli sürelere hizmet eden kriterler bu adımda açıklanmaktadır.

1.2.2      Envanter Analizi

Bu adımda, envanter analizi, ürün sistemi içindeki malzeme ve enerji akışlarının ve özellikle çevre ile etkileşimi, tüketilen hammaddeler ve çevreye emisyonların bir tanımını verir. Tüm önemli süreçler ve yardımcı enerji ve malzeme akışları daha sonra açıklanmaktadır.

Bu aşamada değerlendirilen veriler genel bir şema halinde Şekil 3’te gösterilmektedir.

Şekil 3 YDD için Önemli Girdi-Çıktılar

1.2.3  Etki Analizi

Envanter analizinden elde edilen ayrıntılar, etki değerlendirmesine hizmet etmektedir. Tüm etki kategorilerinin gösterge sonuçları bu adımda detaylandırılmaktadır. Çevresel etkileri hesaplamak için farklı metotlar kullanılmaktadır. Hesaplama için seçilecek metot çalışmanın amacı ve kapsamına en uygun olacak şekilde belirlenmektedir. Sık kullanılan metotlar ise;

• ReCiPe,
• Impact 2002+,
• TRACI,
• CML,
• Eco-Indicator,
• IPCC 2013 ve
• USEtox olarak sıralanmaktadır.

1.2.4  Yorumlama

Bir yaşam döngüsünün yorumlanması, eleştirel incelemeyi, veri duyarlılığının belirlenmesini ve sonuç sunumunu içeren bölümdür. Amaç ve kapsam tanımına paralel olarak sonuçlar değerlendirilmektedir.

1.3 Yaşam Döngüsü Değerlendirmesi Kullanım Alanları

İnsan yaşamının sağlıklı bir şekilde devam edebilmesi için doğal kaynakların ve çevrenin korunması esas gerekliliklerden biridir. Bu bakış açısından temel alarak, ürün üretimin ve hizmetlerin gerçekleştirilmesi süreçlerinde doğal kaynaklar ve çevre üzerindeki olumsuz etkiler en aza indirilmelidir.

Günümüzde ürün ve hizmetlerin çevresel etkilerini belirlemek amacıyla YDD yapılmaktadır.  YDD çevre etiketi, ürün/proses karşılaştırma, eko tasarım, çevresel etki değerlendirme gibi kullanım alanlarına sahiptir. Başlıca kullanım alanları ise Şekil 4’te sunulmaktadır.

Şekil 4 Yaşam Döngüsü Değerlendirmesinin Kullanıldığı Alanlar

Carbon Hints, deneyimli LCA uzman kadrosuyla ürün/prosesleriniz özelinde çalışmaları tamamlayacak ve en fazla çevresel etkiye sahip olan yaşam döngüsü süreci için proje önerinde bulunacaktır. Sizlere özgü geliştirilecek olan projeler uzman kadromuz tarafınca tek tek incelenecek ve sizlerin finansal kara geçmeniz için en uygun olan yönlendirmeler uzmanlarımız tarafından sizlere sağlanacaktır.

1. ÇEVRE ETİKETİ

Çevre ve Şehircilik Bakanlığı tarafından kurulan, bir ürünün hammadde aşamasından bertaraf aşamasına kadar olan tüm süreçlerinde çevresel etkilerini analiz eden ve belirlenen kriterleri sağlaması durumunda da belgelendirme sağlayan gönüllülük esasıyla kurulmuş bir sistemdir. Uluslararası Standardizasyon Örgütü çevre etiketiyle ilgili standartlar geliştirmiştir ve bu standartlar üç tip eko etiket olarak ortaya çıkmaktadır. Bunlar:

• Tip 1: Gönüllü, çoklu ölçüte dayanmakta olan ve üçüncü taraflarca, yaşam döngüsü ilkelerine uygun ürün kategorileri içinde çevresel tercih edilebilirliğe sahip ürünleri belgelendiren programlardır.
• Tip 2: Üreticilerin ve tedarikçilerin beyan ettikleri ve çoğunlukla tanıtımlarında kullandıkları çevresel bildirimleri belgelendiren programlardır.
• Tip 3: Üçüncü tarafça önceden belirlenmiş sayısal ölçütler kapsamında gönüllü olarak, yaşam döngüsü temelinde sayısal ölçütleri belirleyen ya da başka bir üçüncü tarafça onaylanan programlardır.

Tablo 1 Eko Etiket Türleri

Türkiye Çevre Etiketi Sistemi yukarıdaki tabloda da belirtiği üzere Tip-1 Çevre etiketi kapsamındadır. Dolayısıyla ürün ve hizmetlerin çevre etiketi kriterleri yaşam döngüsü değerlendirmesine dayalı olarak belirlenmektedir.

2.1 Türkiye Çevre Etiketi Sistemi

Türkiye Çevre Etiketi Sistemi dört temel aşamadan oluşmaktadır ve bu aşamalar

Şekil 5‘te sunulmuştur.

Şekil 5 Türkiye Çevre Etiketi Sistemi Akım Şeması (Çevre ve Şehircilik Bakanlığı, 2021)

Bakanlık tarafından tamamlanan ürün/hizmet grupları aşağıdaki gibidir.

• Elde Yıkama Bulaşık Deterjanı Ürün Grubu
• Seramik Kaplama Ürün Grubu
• Tekstil Ürün Grubu
• Temizlik Kâğıdı Ürün Grubu
• Turistik Konaklama Hizmet Grubu
• Kişisel Bakım ve Kozmetik Ürün Grubu (Taslak)

Carbon Hints, deneyimli ve profesyonel kadrosuyla müşterilerine çevre etiketi beyanları sürecinde en etkili şekilde destek sağlayacak ve bu yolda sizlerle birlikte yürüyecektir.